ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΦΟΡΕΑ ΓΟΝ.ΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ

ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ – ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Ο ΓΟΝ.ΙΣ. είναι ένας κοινωνικός φορέας που ασχολείται με τις οικογενειακές σχέσεις και με το ζήτημα της κοινής ανατροφής των παιδιών από τους γονείς καθώς και με τα Δικαιώματα του Παιδιού. Όραμα μας αλλά και καταστατικοί σκοποί του φορέα μας είναι η απάληψη κάθε διάκρισης λόγω φύλου, η προστασία των οικογενειακών σχέσεων και της γονεϊκής ιδιότητας, η προστασία της παιδικής ηλικίας και των Δικαιωμάτων του παιδιού. Στο φορέα μας εντάσσονται 6 πρωτοβάθμιοι Σύλλογοι γονέων Πανελλήνια.

Ο μη κερδοσκοπικός πιστοποιημένος φορέας πρωτοβάθμιας κοινωνικής φροντίδας ΓΟΝ.ΙΣ εισήγαγε πρώτος το ζήτημα της κοινής επιμέλειας στην ελληνική νομική πραγματικότητα από το 2007 με επανειλημμένες παραστάσεις προς τη Βουλή των Ελλήνων, το Υπουργείο Δ.Δ.Α.Δ., τον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου και φορείς, με έρευνες στις σχετικές αποφάσεις του Πρωτοδικείου Αθηνών (2010) και του Πρωτοδικείου Πειραιά (2013) ενώ ήδη από το 2009 έχει καταθέσει στο Υπουργείο Δικαιοσύνης πλήρως επεξεργασμένη πρόταση με επανειλημμένα υπομνήματα (2010, 2012, 16-6-2014, 22-12-2014,2015,2016,2017) καθώς επίσης και σχετικό σχέδιο νόμου. Επίσης πρώτος έχει εισάγει στην Ελληνική κοινωνία την έννοια της κοινής ανατροφής των παιδιών βοηθώντας πολλά ζευγάρια, ανεξάρτητα από οικογενειακή κατάσταση που αυτά βρίσκονται, να μάθουν να συνεργάζονται σαν γονείς και να έχουν ξεκάθαρο κοινό γονεϊκό προγραμματισμό.

Στα πλαίσια των καταστατικών σκοπών και των εθελοντικών δράσεων μας για την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού διαπιστώσαμε σοβαρά προβλήματα στο υπάρχον οικογενειακό δίκαιο αλλά και στην εφαρμογή του μεταξύ άλλων τα ακόλουθα

Α) Συχνές Παραβιάσεις των δικαστικών αποφάσεων των πολιτικών Δικαστηρίων περί επικοινωνίας γονέων – ανηλίκων τέκνων

Β) Ανυπαρξία μηχανισμών εφαρμογής (αναγκαστικής εκτέλεσης) των παραπάνω αποφάσεων.

Γ) Συνθήκες Μη φιλικής Δικαιοσύνης για τα παιδιά.

Δ) Έλλειψη εφαρμογής βέλτιστων πρακτικών σε φορείς της κεντρικής Κυβέρνησης και άγνοια των αρχών της ΔΣΔΠ.

Ε) Καθυστέρηση ή και αδιαφορία στην ενσωμάτωση οδηγιών και ψηφισμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Οι κανόνες αλλά και κυρίως η εφαρμογή του ισχύοντος εσωτερικού οικογενειακού δικαίου βρίσκονται σε δυσαρμονία με τη Διεθνή Σύμβαση περί δικαιωμάτων του παιδιού (ΔΣΔΠ Ν 2101/1992), που προβλέπει στα άρθρα 9 παρ. 3 και 18 την παρουσία και των δύο γονέων στη ζωή του παιδιού ανεξαρτήτως των μεταξύ τους σχέσεων καθώς η ΔΣΣΠ δεν λήφθηκε υπόψιν το 1983 -όπως ήταν φυσικό- αλλά ούτε τροποποιήθηκαν οι διατάξεις του Αστικού Κώδικά μετά το 1992 ,όπως ήταν αναγκαίο. Επίσης βρίσκονται σε δυσαρμονία με τα εσωτερικά δίκαια των περισσότερων κρατών της Ε.Ε. που έχουν ως κανόνα την διατήρηση της από κοινού άσκησης της επιμέλειας και μετά το διαζύγιο. Επίσης παραβιάζει το άρθρο 24 του Ευρωπαϊκού Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς το άρθρο αυτό αναγορεύει το υπέρτερο συμφέρον του παιδιού σε πρωταρχικό μέλημα των δημοσίων αρχών και των ιδιωτικών οργανισμών.

Δεδομένου ότι τα δικαιώματα που έχει ένα παιδί εντάσσονται στη γενικότερη κατηγορία των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Δεδομένου οτι και το σύνταγμα μας με το άρθρο 21 θέτει υπό την προστασία του κράτους την παιδική ηλικία. Η οικογένεια και η Πολιτεία οφείλουν να μεριμνούν για τα Δικαιώματα του παιδιού με γνώμονα το υπέρτατο συμφέρον τους.

Η εφαρμογή της ΔΣΔΠ έχει ζωτική σημασία επειδή εξασφαλίζει ειδική αναγνώριση αναφορικά με τα δικαιώματα των παιδιών, στη βάση των εξειδικευμένων λόγω ηλικίας αναγκών τους όπως για παράδειγμα το δικαίωμα σε φροντίδα και από τους δύο γονείς. Θεωρούμε οτι η αναγκαιότητα της προστασίας της παιδικής ηλικίας και των οικογενειακών σχέσεων του παιδιού και με τους δύο γονείς είναι ιδιαίτερα σημαντική αρχή της ΔΣΔΠ και επομένως απαραίτητο να ληφθούν μέτρα από την πολιτεία.

Ως ενεργοί πολίτες αιτούμαστε την προστασία της ΓΟΝΕΙΚΗΣ ΙΔΙΟΤΗΤΑΣ από την πολιτεία και ιδίως από το Υπουργείο Δικαιοσύνης ως το καθ ύλην αρμόδιο όργανο της Πολιτείας.

 Ζητούμε η πλήρης αναμόρφωση του Οικογενειακού Δικαίου να αποτελέσει ΑΜΕΣΗ πολιτική προτεραιότητα του ΥΔΔΑΔ

     και συγκεκριμένα αιτούμαστε και προτείνουμε :

1. ΚΟΙΝΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ – ΚΟΙΝΗ ΑΝΑΤΡΟΦΗ τέκνων ως κυρίαρχο – υποχρεωτικό κανόνα δικαίου για όλα τα παιδιά ανεξάρτητα οικογενειακής κατάστασης των γονέων. Σε περίπτωση διάστασης ή διάζευξη των γονέων η επιμέλεια και η γονική μέριμνα να διατηρείται κοινή.

2. Ίδρυση Οικογενειακού Δικαστηρίου, στελεχωμένο από καταρτισμένους δικαστικούς λειτουργούς και με τη συνδρομή εξειδικευμένων επιστημόνων (παιδοψυχολόγοι, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί κλπ) να λειτουργεί, πέραν της δικαστικής διαδικασίας, και ως Κέντρο Ενημέρωσης και Υποστήριξης των γονέων και των οικογενειών.

3. Πλαισίωση των δικαστηρίων από κοινωνικές υπηρεσίες σε εφαρμογή του ν.2447/96.

4. Ισότιμη Αντιμετώπιση των Γονέων Ανεξαρτήτως Φύλου, Άμεσα και Δίκαια Μέτρα εφαρμογής των δικαστικών αποφάσεων περί επιμέλειας και Ισοκατανομή του χρόνου επικοινωνίας των παιδιών: i) με τον γονέα με τον οποίο τυχόν δεν διαβιούν και ii) με τους ανιόντες τους (παππούδες-γιαγιάδες), όπως ορίζουν τα σχετικά άρθρα:

α) της Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού των Ηνωμένων Εθνών που η Ελλάδα επικύρωσε με το ΦΕΚ 192/2-12-1992,

β) ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2007/C 303/01),

γ) η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου [ΝΔ 53/1974, Ν 2400/1996 και Ν 3344/2005 (ΦΕΚ Α΄ 256/20.9.1974, Α΄ 96/4.6.1996 και Α΄ 133/6.6.2005)], και δ) τοΠρωτόκολλοΥπ. Αρ. 192 Convention on Contact concerning Children (ETS No. 192)

5. Ενίσχυση των κοινωνικών υπηρεσιών,για τη συστηματική ψυχοκοινωνική στήριξη των οικογενειών και ιδίως των οικογενειών σε κρίση.

6. ΚΟΙΝΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ – ΚΟΙΝΗ ΑΝΑΤΡΟΦΗ ΤΕΚΝΩΝ και στους άγαμους γονείς εφόσον υπάρχει αναγνώριση τέκνου χωρίς καμία διάκριση.

7. Υιοθέτηση των απόψεων του Συνηγόρου του Παιδιού, του κοινωνικού φορέα ΓΟΝ.ΙΣ καθώς και της κοινωνίας και άμεση εφαρμογή τους με νομοθετική ρύθμιση.

Ειδικότερα ως άμεσα και επείγοντα μέτρα προς την ανωτέρω κατεύθυνση

     Προτείνουμε:

• Άμεση αναμόρφωση του οικογενειακού Δικαίου με τα εξής χαρακτηριστικά

  
  

α) Δημιουργία Οικογενειακού Δικαστηρίου με εξειδικευμένους Δικαστές αποκλειστικής απασχόλησης για μια πενταετία τουλάχιστον στο συγκεκριμένο τομέα. Πλαισιωμένους από ειδικούς συμβούλους πραγματογνώμονες (ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς κ.α ) είτε ως απασχολούμενοι Δ.Υ., είτε ως ιδιώτες που θα πληρώνονται από τους γονείς, είτε εθελοντικά με διάφορους τρόπους,ώστε να εξασφαλίζουν τα δεδομένα που είναι απαραίτητα για την απόφαση πριν αυτή παρθεί. Ενώ ταυτόχρονα θα λειτουργούν και ως κέντρο στήριξης οικογενειακών σχέσεων υποστηρίζοντας τους γονείς και τις οικογένειες στην σύνταξη και στην εφαρμογή κοινού γονεϊκού προγραμματισμού πριν, κατά την διάρκεια αλλά και μετά την Δίκη.

Είτε μπορεί άμεσα να εφαρμοστεί ο ν.2447/96, ώστε να πλαισιωθούν τουλάχιστον από Δικαστικές κοινωνικές υπηρεσίες.

β) Αλλαγή του τρόπου και του τόπου διεξαγωγής των αστικών Δικών που αφορούν παιδιά και οικογένειες, ώστε να γίνει η Δικαιοσύνη φιλική προς τα παιδιά.

γ) Αλλαγή άρθρων του αστικού κώδικα ώστε να καταστεί η κοινή επιμέλεια ο κύριος κάνονας δικαίου, ώστε ακόμα και όταν οι γονείς χωρίζουν σαν ζευγάρι να μην χωρίζουν και από τα παιδιά τους. Έτσι δεν θα αφαιρείται η γονεϊκή ιδιότητα και η ευθύνη της ανατροφής από τον ένα γονιό και δεν θα φορτώνονται όλες οι ευθύνες στον άλλο γονιό, όπως γίνεται μέχρι σήμερα.

Στα πλαίσια του σεβασμού των δικαιωμάτων του παιδιού, ιδιαίτερα ενώπιον των δικαστικών και αστυνομικών αρχών, θα πρέπει, παράλληλα με τα οικογενειακά δικαστήρια και τις ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες, να αλλάξει το υφιστάμενο οικογενειακό δίκαιο. Προτείνουμε την ρητή εισαγωγή της κοινής επιμέλειας (βλ. Έκθεση του Συνηγόρου του παιδιού των ετών 2011 και 2013 κεφ. 8 )ως κανόνα για όλα τα παιδιά ανεξαρτήτως οικογενειακής κατάστασης. Ισχυρός πρέπει να είναι ο ρόλος της άμεσης μεσολάβησης. Η μεσολάβηση θα πρέπει να γίνει από επαγγελματίες της ψυχικής υγείας και της εκπαίδευσης, ώστε το παιδί να μην στερείται το δικαίωμα ανατροφής του και από τους δύο γονείς (βλ. Σύμβαση των δικαιωμάτων του παιδιού άρθρο 18 κ.α. ).

Στόχος των παραπάνω είναι η προστασία των παιδιών αλλά η αποφυγή τραυματισμού τους μέσα από έναν χωρισμό-αντιδικία, όπως τον ευνοεί το υφιστάμενο οικογενειακό δίκαιο. Σε κάθε περίπτωση η ευαισθητοποίηση ΚΑΙ των δημόσιων φορέων στο θέμα των καλών πρακτικών και του δικαιώματος ανατροφής των παιδιών ΚΑΙ από τους δύο γονείς δημιουργεί ουσιαστικές συνθήκες προστασίας της παιδικής ηλικίας και των οικογενειακών σχέσεων του παιδιού με τους γονείς του.

   Προτείνουμε:

Μέτρα για την εφαρμογή των δικαστικών αποφάσεων περί επιμέλειας και επικοινωνίας με τον γονέα με το οποίο δεν διαβιούν.

Κοινή επιμέλεια τέκνων: Κατά τη διεθνή εμπειρία αλλά και τα διδάγματα της σύγχρονης επιστήμης, η διάσταση ή το διαζύγιο των γονέων δεν θα πρέπει κατ’ ανάγκη να οδηγεί στη διάρρηξη της κοινής επιμέλειας των παιδιών και από τους δύο γονείς, όπως συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα, όπου η επιμέλεια απονέμεται από το δικαστήριο στον ένα γονέα. Ο κανόνας θα πρέπει να είναι η συνέχιση της κοινής επιμέλειας, προκειμένου να εξασφαλισθεί η ολοκλήρωση της προσωπικότητας του παιδιού μέσω της αρχής της συνδόμησης και η διατήρηση των σχέσεών του με τον πατέρα και τη μητέρα του.

Η υιοθέτηση του θεσμού της κοινής επιμέλειας με τον προαναφερόμενο τρόπο θα εξαλείψει σε μεγάλο βαθμό την ανάγκη για δικαστικές διενέξεις περί επιμέλειας και επικοινωνίας σε τυχόν διαζύγιο ή χωρισμό.

Η Κοινή Επιμέλεια των τέκνων θα πρέπει να διατηρείται και μετά τη διάσταση ή το διαζύγιο των γονέων τους και να ενταχθεί χωρίς προαπαιτούμενα και προϋποθέσεις στη σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση που εντάσσεται στο έργο της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής ΥΔΔΑΔ για την αναμόρφωση του Οικογενειακού Δικαίου που πρόσφατα ανακοινώθηκε και από τη παρούσα κυβέρνηση. 

                    (Δείτε περισσότερα στην αναλυτική πρόταση του ΓΟΝ.ΙΣ.,)

Μετά την οριστικοποιηση του πλαισίου του νομου είναι απαραιτητη η υιοθέτηση μέτρων εφαρμογής του.

Τα παιδιά αποτελούν το πλέον αδύναμο μέλος της οικογένειας και επομένως χρήζουν προστασίας από οποιαδήποτε μορφή βίας από οπουδήποτε και να προέρχεται.

     Προτείνουμε :

• Μέτρα για την Βία κατά των παιδιών συμπεριλαμβανομένης της κακοποίησης και της παραμέλησης.

α) Ειδική εκπαίδευση των επαγγελματιών που εργάζονται με τα παιδιά για την ανίχνευση και αποτελεσματική διαχείριση περιστατικών κακοποίησης.

β) Υιοθέτηση πρωτοκόλλων για την διαχείριση της κακοποίησης/παραμέλησης και τη διασύνδεση και συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων υπηρεσιών.

γ)Διαχείριση περιστατικών κακοποίησης & παραμέλησης παιδιών,ώστε να υπάρχει ολοκληρωμένη προσέγγιση για τη έγκαιρη διερεύνηση, άμεση διάγνωση και διαχείριση περιστατικών κακοποίησης καιπαραμέλησης παιδιών.
δ) Δημιουργία διαγνωστικού πρωτοκόλλου για την κακοποίηση και παραμέληση βρεφών και νηπίων.

ε) Προστασία των ανηλίκων θυμάτων από δευτερογενή θυματοποίηση με δράσεις ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης,

• Εκμάθηση εναλλακτικών μεθόδων ανατροφής και εκπαίδευσης των παιδιών,

• Υιοθέτηση άλλων γονεϊκών ρόλων και προτύπων,

• Δημιουργία κοινωνικών δομών υποστήριξης για ειδικές ομάδες πληθυσμών όπως ζευγάρια σε διάσταση ή διαδικασία διαζυγίου κ.λπ.,

• Εκπαίδευση των ίδιων των παιδιών ώστε να μην ανέχονται στο παρόν και να μην αναπαράγουν στο μέλλον τη βία μέσα στο σπίτι.

στ)Ενίσχυση υπηρεσιών για την αντιμετώπιση της παιδικής κακοποίησης και παραμέλησης και την υποστήριξη των θυμάτων, και δημιουργία εξειδικευμένων διατομεακών κέντρων διάγνωσης και διαχείρισης της κακοποίησης-παραμέλησης.

   Προτείνουμε :

• Την τροποποίηση των διατάξεων που αφορούν τις προϋποθέσεις χορήγησης διαβατηρίων σε ανήλικους

και συγκεκριμένα της παρ. 3 της Υπουργικής Απόφασης 3021/22/10 (ΦΕΚ Β΄932/06.07.2005) όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 3της ΥΑ 3021/22/10-ΣΤ (ΦΕΚ Β΄ 1503/17.8.2007).

Ειδικότερα, με το άρθρο 3της ΥΑ 3021/22/10-ΣΤ (ΦΕΚ Β΄ 1503/17.8.2007) ορίσθηκε ό,τι τη διαδικασία της εκδόσεως διαβατηρίου επ' ονόματι ανηλίκου κινεί μόνος ο έχων την επιμέλεια του γονέας (όχι ο έχων την γονική μέριμνα) η οποία νομοθετική αλλαγή φρονούμε καταρχήν πως έγινε χωρίς να ληφθεί υπόψη η Σύμβαση της Χάγης (κυρωθείσα από την Ελλάδα), με συνέπεια να είναι δυνατή η δημιουργία τετελεσμένων.

(Δείτε περισσότερα στην αναλυτική πρόταση του ΓΟΝ.ΙΣ. )

      Προτείνουμε:

• Οι δομές υποστήριξης πρέπει να φτάνουν σε επίπεδο δήμου,κοινότητας και σχολείου

και να δύνανται να επισκεφθούν τουλάχιστον μια φορά, συμβουλευτικά, κάθε οικογένεια που αποκτά νέο μέλος. Σκοπός των δομών είναι να υποστηρίζουν την βιολογική οικογένεια, και τους δύο γονείς, στα γονεϊκά τους καθήκοντα, με θετικό τρόπο και στόχο την από κοινού ανατροφή και επομένως την συνδόμηση του χαρακτήρα του παιδιού. Έτερος αλλά το ίδιο σημαντικός είναι ο έλεγχος των αναδόχων οικογενειών.

       Προτείνουμε:

• Στην περίπτωση των γονέων που εκτίουν ποινή σε σωφρονιστικό κατάστημα (με παιδιά κάτω των δύο ετών),

η πολιτεία αλλά και το αντίστοιχο ψυχο-κοινωνικό δίκτυο οφείλει να εστιάσει στις ανάγκες των τέκνων, ενισχύοντας και τους δύο γονείς. Σε περίπτωση που το σωφρονιστικό κατάστημα δεν διευκολύνει τη γονεϊκή ιδιότητα εκάστου των γονέων, δύναται το παιδί να ανατραφεί από τον έτερο γονέα που δεν εκτίει ποινή, τον πατέρα ή την μητέρα με την αντίστοιχη πλαισίωση από τις ψυχο-κοινωνικές δομές στοχεύοντας κυρίως στη διατήρηση επικοινωνίας όλων των μελών της οικογένειας μεταξύ των. Για παιδιά μεγαλύτερα των 2 ετών, ο έτερος γονέας που δεν εκτίει ποινή αναλαμβάνει την ανατροφή, εφόσον ασκεί τη γονική μέριμνα και επιβοηθά το απομακρυσμένο μέλος της οικογενείας να συμμετάσχει έμπρακτα στην ανατροφή των τέκνων ή του τέκνου.

Με τις προτάσεις μας ελπίζουμε να συμβάλουμε στην αλλαγή της Ελληνικής πραγματικότητας προς την κατεύθυνση της δημιουργίας ενός κόσμου κατάλληλου για τα παιδιά. Ενός κόσμου που με θεσμούς και αξίες θα εμπνέουν και θα κατευθύνουν τα παιδιά μας. Ενός κόσμου κατάλληλου για όλα τα παιδιά που μέσα από τα Δικαιώματα που τους παρέχονται και τη σωστή παιδεία θα αναγνωρίσουν τις υποχρεώσεις τους. Ο ρόλος του ΥΔΔΑΔ και της Νομοπαρασκευαστικής επιτροπής είναι ακρογωνιαίος ώστε αν διαμορφωθεί η κοινωνική πραγματικότητα μέσα από κανόνες δικαίου και ισονομίας στην κατεύθυνση της συνδόμησης του χαρακτήρα των παιδιών και απο τους δύο γονείς. Τότε βάσιμα θα μπορούμε να προσδοκούμε σε ένα πολύ ανθρώπινο, πολύ καλύτερο μέλλον, συνεχώς βελτιούμενο. Επένδυση στα παιδιά σημαίνει επένδυση στο μέλλον.

Παραμένουμε στην διάθεση σας για διευκρινίσεις και περαιτέρω ανάλυση των προτάσεων μας καθώς θεωρούμε την συνεργασία μας πολύ σημαντική στον κοινό μας στόχο για την προστασία των παιδιών και την εφαρμογή της ΔΣΔΠ.

Με τιμή

το ΔΣ του ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΦΟΡΕΑ ΓΟΝ.ΙΣ.

καθώς και τα ΔΣ των Σωματείων ΓΟΝ.ΙΣ. Αθηνών , ΓΟΝ.ΙΣ. Πειραιά , ΓΟΝ.ΙΣ. Χαλκίδας , Σωματείου Γονέων για το παιδί Κορίνθου, Σωματείου Γονέων για το παιδί Αχαΐας, Σωματείου Γονέων για το παιδί Ηλείας. (Αποτελούν ανεξάρτητα μεταξύ τους Σωματεία )

Για το Νομικό Τμήμα του Κοινωνικού Φορέα ΓΟΝ.ΙΣ

Δείτε το  σχέδιο τροποποιήσης των διατάξεων ΑΚ για τη γονική μέριμνα και τις σχέσεις γονέων και τέκνων (ΓΟΝ.ΙΣ 2020) πατήστε  εδώ