Η κακοποίηση-παραμέληση των παιδιών είναι ένα φαινόμενο το οποίο εξακολουθεί να εμφανίζεται στις σύγχρονες κοινωνίες, παρά τη βελτίωση των οικονομικών συνθηκών και την πρόοδο της παιδαγωγικής σκέψης. Αναφέρεται σε σωματικές και ψυχολογικές κακώσεις και στερήσεις με υπαιτιότητα των ενηλίκων που έχουν αναλάβει την κηδεμονία ενός παιδιού, οι οποίες επηρεάζουν ποικιλοτρόπως την ομαλή εξέλιξη της προσωπικότητας του σε κοινωνικοσυναισθηματικό και γνωστικό επίπεδο. (Αγάθωνος-Γεωργοπούλου, 1998)

        Παραμέληση 
Όλες οι κατηγορίες παραμέλησης είναι ουσιαστικά μια εσκεμμένη ή ακούσια αποτυχία των γονιών να παρέχουν όλα αυτά που χρειάζονται για την υγιή ανάπτυξη και την ανατροφή του παιδιού. (Counselling Abused children, Rutter and Smerroff) Η παιδική παραμέληση είναι η πιο κοινή μορφή κακοποίησης και επηρεάζει σχεδόν το 3% των παιδιών και το 70% των αναφερόμενων περιπτώσεων κακοποίησης. (Sedlak&Broadhurst,1996) Έρευνες κλινικών περιπτώσεων δείχνουν ότι ο αριθμός της παιδικής παραμέλησης αυξήθηκε σχεδόν 100% από το 1986 μέχρι το 1993, με τη συναισθηματική κακοποίηση να παρουσιάζει την μεγαλύτερη αύξηση. (Wolfea, D and Hildyarda) 
Σωματική κακοποίηση 
Ως σωματική κακοποίηση χαρακτηρίζεται ο εκ προθέσεως τραυματισμός ενός παιδιού από κάποιον που έχει αναλάβει την φροντίδα του.(Knutson, 1978) Η σωματική κακοποίηση γίνεται αντιληπτή από μώλωπες, σπασμένα κόκαλα, εγκαύματα, σχισίματα, ακόμη και από τον θάνατο. Όλα τα παραπάνω μπορούν να προκληθούν από ξυλοδαρμό, ή άλλες μορφές βίας που ασκούνται προς το παιδί. Πολλοί, αν όχι οι περισσότεροι γονείς, που κακοποιούν τα παιδιά τους, έχουν ανατραφεί σε ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο ασκείτο κάποια μορφή βίας. Η σωματική βία εμφανίζεται σε όλες τις κοινωνικοοικονομικές τάξεις, αλλά συσχετίζεται με τη φτώχεια.

      Σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση
Ως σεξουαλική κακοποίηση εννοείται η προσβολή της γενετήσιας ελευθερίας του παιδιού από ενήλικες ή μεγαλύτερα παιδιά και περιλαμβάνει συμπεριφορές όπως το άγγιγμα, το φίλημα, το χαΐδεμα , το άγγιγμα των γεννητικών οργάνων με τα χέρια και κανονική σεξουαλική πράξη.(Stovall, 1981) 
Το κοινωνικό προφίλ των παιδεραστών
Ανδρας, οικογενειάρχης, ετεροφυλόφιλος. Αυτό είναι το βασικό προφίλ των παιδεραστών, όπως σκιαγραφείται από επιστημονικές μελέτες. Στη χώρα μας, η μόνη ανάλογη έρευνα έχει πραγματοποιηθεί από τον ψυχίατρο και πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Πρόληψης Σεξουαλικής Κακοποίησης κ. Ορέστη Γιωτάκο, σε δείγμα 37 κρατουμένων της Φυλακής Τρίπολης, καταδικασμένων για σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκου. Ο μέσος όρος ηλικίας τους ήταν 42,3 έτη, το 46% ήταν έγγαμοι και το 57% με σταθερή εργασία. Η μέση ηλικία των θυμάτων ήταν τα 10,4 έτη. Μόνο το 22% ήταν άτομα άγνωστα στο θύμα. Πάνω από πέντε θύματα είχε το 19% του δείγματος. Πολλαπλή κακοποίηση με το ίδιο θύμα διαπράχθηκε από το 54%, ενώ, για κάμψη της αντίστασης, το 32% χρησιμοποίησε ψυχολογική βία και το 57% σωματική.
Το 22% των δραστών ανέφερε σεξουαλική κακοποίηση κατά τη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας, ενώ το 32% ότι οι γονείς τους χτυπούσαν ο ένας τον άλλο. Το 62% είχε ιστορικό χρήσης ψυχιατρικής αγωγής. Μόνο το 2% αποδέχονταν πλήρως την πράξη για την οποία είχαν καταδικαστεί. Ο μέσος όρος επιβληθείσης ποινής ήταν 17,2 - 22,8 έτη.

Ψυχολογική κακοποίηση ή παραμέληση 
Η ψυχολογική παραμέληση αναφέρεται στην συστηματική αδιαφορία των ενηλίκων προς τις ανάγκες του παιδιού και περιλαμβάνει μια ποικιλία από συμπεριφορές όπως πλημμελής επικοινωνία με το παιδί, στέρηση ασφαλούς περιβάλλοντος ανάπτυξη, αφοσίωση στην σταδιοδρομία ή άλλα ενδιαφέροντα. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις ψυχωσικών ή νευρωσικών, οι οποίοι είτε αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν την ύπαρξη και τον κόσμο του παιδιού, είτε είναι απορροφημένοι σε ναρκισσιστικές ενασχολήσεις. Η ψυχολογική κακοποίηση από την άλλη πλευρά συνεπάγεται την απόρριψη ή τον εκφοβισμό του παιδιού από τον γονιό. Η χρόνια προφορική κακοποίηση διαβρώνει την αυτοπεποίθηση του παιδιού. Οι περιορισμοί και η υπερβολική βία είναι επίσης μια μορφή συναισθηματικού εκφοβισμού. Πολλές φορές όλα τα προαναφερθέντα είδη κακοποίησης συνυπάρχουν (πολλαπλή κακοποίηση). (Higgins& McCabe, 1998)

H ψυχολογική κακοποίηση περιλαμβάνει πράξεις, παραλείψεις και συμπεριφορές οι οποίες εμπεριέχουν συστηματική απόρριψη, εκφοβισμό, απομόνωση, εκμετάλλευση, υποτίμηση, αποθάρρυνση, παραμέληση.
Αυτό το είδος βίας, είναι δύσκολο να εντοπισθεί και να διαγνωσθεί από τους επαγγελματίες, γιατί απαιτεί ικανό χρονικό διάστημα για να αναπτυχθεί καλή επικοινωνία και σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί.
Η συνεργασία μεταξύ επαγγελματιών Υγείας, Κοινωνικών Λειτουργών, Εκπαιδευτικών και άλλων επαγγελματιών, διευκολύνει τη διαμόρφωση ξεκάθαρης εικόνας για την κατάσταση του παιδιού υπό εξέταση. (Οδηγός για την Αναγνώριση και Αντιμετώπιση της Κακοποίησης και Παραμέλησης του Παιδιού, Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, Αθήνα 1988 )
Ενδείξεις Ψυχολογικής Βίας 
(α)Έλλειψη επαίνου και ενθάρρυνσης.
(β)Έλλειψη άνεσης και αγάπης.
(γ)Έλλειψη σύνδεσης.
(δ)Έλλειψη κατάλληλου ερεθίσματος.
(ε)Έλλειψη συνεχούς φροντίδας.
(στ)Κάποια παιδιά μπορούν να μετατραπούν σε «δούλους του σπιτιού» με το να υποχρεωθούν να κάνουν πολλές δουλειές στο σπίτι ακατάλληλες για την ηλικία και τη θέση τους.
(ζ)Η υπερπροστατευτική και κτητική συμπεριφορά ενός γονέα που δεν επιτρέπει στο παιδί να έχει φυσιολογική επαφή και δραστηριότητα με τους φίλους του.
(η) Ανάμειξη σε έντονη οικογενειακή διαμάχη. Η παρακολούθηση σκηνών βίας μεταξύ των φροντιστών συνήθως επηρεάζει δυσμενώς τη συναισθηματική ανάπτυξη ενός παιδιού. (Οδηγός για την Αναγνώριση και Αντιμετώπιση της Κακοποίησης και Παραμέλησης του Παιδιού, Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, Αθήνα 1988 )

Σύνδρομο του αμέτοχου θεατή
Ως «σύνδρομο του αμέτοχου θεατή» ορίζεται η έκθεση του παιδιού για μακρό χρονικό διάστημα σε διάφορες μορφές ενδοοικογενειακής βίας χωρίς το ίδιο να υφίσταται σωματικές κακώσεις. Η βία μεταξύ των συζύγων είναι η χαρακτηριστικότερη μορφή ενώ άλλες μορφές είναι η κακοποίηση- σωματική-σεξουαλική -άλλου αδελφού μέσα στην οικογένεια ή η βία εναντίον του παππού ή της γιαγιάς. Η λεκτική βία (βρισιές, απειλές) είναι από τις πιο χαρακτηριστικές μορφές του συνδρόμου του αμέτοχου θεατή. (Οδηγός για την Αναγνώριση και Αντιμετώπιση της Κακοποίησης και Παραμέλησης του Παιδιού, Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, Αθήνα 1988 )

Επιπτώσεις της κακοποίησης
Τα κακοποιημένα παιδιά συνήθως είναι ανίκανα να δημοσιοποιήσουν την κατάσταση εξαιτίας των απειλών που υφίσταται ή της αγάπης τους προς την οικογένεια στις περιπτώσεις αυτές το ψυχολογικό άγχος που βιώνουν εκδηλώνεται με μη λεκτικούς τρόπους επικοινωνίας και μέσω της συμβολοποίησης στο παιχνίδι, π.χ καταστροφή παιχνιδιών, βία προς ζώα, αυτοθυματοποίηση. 
Τα κακοποιημένα παιδιά αναπτύσσουν ανασφαλή προσκόλληση προς τους κηδεμόνες τους, οι οποίοι δεν μπορούν να δράσουν ως πρότυπα συμπεριφοράς.Το γεγονός αυτό συνεπάγεται τεράστια ελλείμματα στη σταθερότητα της συναισθηματικής ανάπτυξης, στην αυτοεκτίμηση, στην ισορροπία του εγώ, στον έλεγχο των παρορμήσεων, στη διαχείριση της επιθετικότητας, στην επικοινωνία με συνομηλίκους και στις τάσεις αυτοκαταστροφής.(Kendall-Tackett, Williams, & finkelhor, 1993, Allen & Tranowsky, 1989) Τα κακοποιημένα παιδιά εσωτερικεύουν τον κόσμο ως ένα επικίνδυνο βίωμα όπου η ατομική δράση αναστέλλεται από θέληση των ισχυρότερων ενηλίκων. (Galambus, 1984) Όσον αφορά τον γνωστικό τομέα διαπιστώνεται ελαττωματική γλωσσική εξέλιξη και χαμηλή σχολική επίδοση.(Perez& Widom, 1994, Green, 1981) 
Μερικές φορές τα συναισθήματα αυτά εκδηλώνονται είτε μέσω της καθήλωσης σε προγενέστερα αναπτυξιακά στάδια (είτε μέσω της εναγώνιας προσπάθειας προσέλκυσης της προσοχής άλλων σημαντικών ενηλίκων όπως δασκάλων, συγγενών κτλ).Τα παιδιά που βιώνουν σεξουαλική κακοποίηση υποφέρουν από έλλειψη στοργής ή επίβλεψη που τα αφήνει εκτεθειμένα στις περίπλοκές ερωτικές κρούσεις του δράστη. Το παραμελημένο παιδί γίνεται αγχώδες ή απαθές απέναντι σε μια ζωή κατά την οποία οι βασικές ανάγκες δεν ικανοποιούνται. Μια γενική επίπτωση της κακοποίησης του παιδιού είναι η αναπτυξιακή στερέωση ή το ‘πάγωμα΄. Το παιδί που τραβάει τη προσοχή του συμβούλου εξαιτίας των δυσκολιών του μέσα στην τάξη ή γενικότερα της κακής κοινωνικής προσαρμογής που παρουσιάζει, είναι πιθανόν να είναι ένα κακοποιημένο παιδί.(Counselling Abuse Cildren..Internet) 
Οι ψυχολογικές επιπτώσεις της κακοποίησης-παραμέλησης συσχετίζονται με διάφορες νοσηρές συμπεριφορές ακόμα και κατά την ενηλικίωση όπως απομονωτισμός, άγχος σεξουαλική δυσλειτουργία, διαταραχής ύπνου, ανεξέλεγκτη έκφραση θυμού, αντοχή στην κακοποίηση, αλλοίωση της αυτοαντίληψης, κατάθλιψη εμμονές ιδέες, ψυχοσωματικά συμπτώματα και μετατραυματικό σύνδρομο.(Kendall-Ticket, Williams, & Finkelhor, 1993, Betchman et al, 1992, (Neuamann et al, 1996). Η δυσκολία σύναψης, ισορροπημένων διαπροσωπικών σχέσεων, οφείλεται στη γενικευμένη έλλειψη εμπιστοσύνης, στην διαστρέβλωση της αυτονομίας και στην ανικανότητα οικοδόμησης σταθερών και μακροχρόνιων σχέσεων. 
Έρευνες παρακολούθησης της συμπεριφοράς αποκαλύπτουν πως τα κακοποιημένα παιδιά συμπεριφέρονται πιο επιθετικά κατά τη διάρκεια των αλληλοεπιδράσεων με τους γονείς συμπεριλαμβανομένου χτυπήματος, φωνών και τάση καταστροφής (Bousha and Lahey).

Επιπτώσεις παραμέλησης 
Οι Eckenrode, Laird, and Doris (1993) κατέληξαν μετά από έρευνα πως η παραμέληση ανεξάρτητα από το αν συμβαίνει ταυτόχρονα με άλλες μορφές κακοποίησης ή μόνη της, συσχετίζεται με χαμηλές επιδόσεις σε τεστ νοημοσύνης.
Παράλληλα, οι Wodarski, Kurz, Gaudin, and Howring (1990), βρήκαν πως τα παιδιά που υπέστησαν σωματική παραμέληση σημείωσαν χαμηλές σχολικές επιδόσεις. Αξιοσημείωτο όμως είναι, πως οι επιδόσεις των παραμελημένων παιδιών είναι ακόμη πιο χαμηλές από αυτές των κακοποιημένων παιδιών. Από την εμπειρική έρευνα υποστηρίζεται οτι τα κακοποιημένα και τα παραμελημένα παιδιά διαφέρουν από τα φυσιολογικά στα τυποποιημένα τεστ μαθηματικών, ενώ επί προσθέτους τα παραμελημένα παιδιά σημειώνουν χαμηλή επίδοση και σε γλωσσικά θέματα όπως η ανάγνωση. 
Τα παραμελημένα παιδιά που βρίσκονται στη σχολική τους ζωή πάσχουν από απομονωτισμό προβληματικές φιλίες και είναι ελάχιστα δημοφιλή ανάμεσα στους συμμαθητές τους. Το νοσηρό κλίμα της οικογένειας τους δεν εκδηλώνεται ανάμεσα με επιθετικότητα και βία, αλλά με αναστολή των κοινωνικών δεξιοτήτων τους. (Erickson and Erickson) Αποφεύγουν τις σχέσεις με φίλους (Kaufman& Cicchetti, 1989) και έχουν λιγότερους φίλους με τους οποίους παίζουν. (Bolger, Patterson, & Kupersmidt, 1998).
Συγκεφαλαιώντας τα κακοποιημένα και παραμελημένα παιδιά υποφέρουν από υψηλά επίπεδα άγχους και από δυσλειτουργία του ‘εγώ’.(Leifer, Shapiro, Kassem, & Lang 1993 and Reyone) Αυτό προέρχεται είτε από τη σταδιακή διαμόρφωση ενός υπερτροφικού και άκαμπτου επιτιμητικού υπερεγώ είτε από την άρση των κοινωνικών αναστολών, ως αποτέλεσμα ενός απαιτητικού ‘id’. Επιπλέον η συχνή σχολική αποτυχία ενισχύει την ηττοπαθή συμπεριφορά και αποτελεί πλήγμα στο αυτοσυναίσθημα με περαιτέρω επιπτώσεις στην εργασιακή αυτοεκτίμηση. (Eckenrode; Obiakor 1992 and Reyone,Frick, 1993 ) Τα κακοποιημένα παιδιά έχουν αυξημένες πιθανότητες να μετατραπούν σε κακοποιητές κατά την ενηλικίωση τους.(Kaufan&Zigler, 1987) Γενικότερα, οι ενοχές που δημιουργούνται επειδή πιστεύουν πως είναι υπεύθυνα για τη βίαιη συμπεριφορά των γονιών τους οδηγούν σε αδόκιμους τρόπους προσαρμογής η οποία στρέφεται γύρω από την έννοια της εσωτερικευμένης επιθετικότητας.(Wallach, 1993, Terr, 1981, Hetherton;Wallach and Wallerstein)

   Η ΕΡΕΥΝΑ

      ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Στην έρευνα έλαβαν μέρος 103 κακοποιημένα και μη κακοποιημένα παιδιά ( 28 μη κακοποιημένα αγόρια και 21 κακοποιημένα, 36 μη κακοποιημένα κορίτσια και 18 κακοποιημένα), τα οποία εξετάστηκαν σε διάφορες μεταβλητές σχολικής προσαρμογής: διαταρακτικότητα, ντροπαλότητα, μαθησιακή ετοιμότητα, απογοήτευση και άγχος, διεκδικητικότητα, προσανατολισμός στο έργο και σχέσεις με συνομηλίκους. Η έρευνα διενεργήθηκε κατά το χρονικό διάστημα 2003-2004.
Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων έγινε με το πρόγραμμα SPSS 13. χρησιμοποιήθηκε η διπαραγοντική ανάλυση διασποράς, για να διαπιστωθεί εάν οι παρατηρούμενες διαφορές στους μέσους όρους είναι στατιστικώς σημαντικές. Ανεξάρτητες μεταβλητές ήταν το φύλο των μαθητών και το σχολείο όπου φοιτούσαν ( σχολείο για μη κακοποιημένα παιδιά, σχολείο για κακοποιημένα παιδιά) . 

Πίνακας 1: Περιγραφικά στατιστικά
Εξαρτημένη μεταβλητή : διαταρακτικότητα
ΦΥΛΟ ΣΧΟΛΕΙΟ M.Ο ΤΥΠ ΑΠΟΚΛΙΣΗ N
αγορι Όχι κακοποιημένα 10,1071 5,12322 28
Κακοποιημένα 15,1905 6,64544 21
Σύνολο 12,2857 6,29484 49
Κοριτ. Όχι κακοποιημένα 9,6111 4,88308 36
Κακοποιημένα 12,5000 5,61772 18
Σύνολο 10,5741 5,26864 54
Συνολ Όχι κακοποιημένα 9,8281 4,95553 64
Κακοποιημένα 13,9487 6,26162 39
σύνολο 11,3883 5,81451 103

Στον πίνακα 1 παρατηρούμε τους Μέσους Όρους και τις Τυπικές Αποκλίσεις αναφορικά με την διαταρακτικότητα ανάλογα με το φύλο και τα κακοποιημένα ή μη κακοποιημένα παιδιά. Η επισκόπηση του παραπάνω πίνακα καταδεικνύει ότι το μεγαλύτερο Μέσο Όρο διαταρακτικότητας έχουν τα κακοποιημένα αγόρια (Μ.Ο. 15.19) ενώ το χαμηλότερο τα μη κακοποιημένα κορίτσια (Μ.Ο. 9,6). Αθροιστικά τα κακοποιημένα παιδιά έχουν υψηλότερο Μέσο Όρο διαταρακτικότητας 13,94 σε σύγκριση με τα μη κακοποιημένα 9,82.

Πίνακας 1.1:Tests of Between-Subjects Effects
Εξαρτημένη μεταβλητή : διαταρακτικότητα
SOURCE TYPE III SUM OF SQUARES DF MEAN SQUARE F SIG.
Φύλο 60,923 1 60,923 2,036 ,157
Σχολείο 381,338 1 381,338 12,741 ,001
Φύλο*σχολείο 28,894 1 28,894 ,965 ,328

Ο πίνακας 1.1 παρουσιάζει την διπαραγoντική ανάλυση διασποράς Παρατηρούμε ότι η μεταβλητή που έχει στατιστικώς σημαντική επίδραση στην διαταρακτικότητα είναι το «σχολείο» ( F=12,741, Df=1, α=0,01 < 0>


Πίνακας 2: Περιγραφικά στατιστικά
Εξαρτημένη μεταβλητή: ντροπαλότητα
ΦΥΛΟ ΣΧΟΛΕΙΟ M.Ο ΤΥΠ.ΑΠΟΚΛΙΣΗ N
αγόρια Όχι κακοποιημένα 12,0714 4,79914 28
Κακοποιημένα 13,1905 3,58635 21
Σύνολο 12,5510 4,31596 49
κοριτσ Όχι κακοποιημένα 10,5556 3,86519 36
Κακοποιημένα 12,9444 4,31785 18
Σύνολο 11,3519 4,13981 54
Σύνολ Όχι κακοποιημένα 11,2188 4,32955 64
Κακοποιημένα 13,0769 3,88915 39
Σύνολο 11,9223 4,24654 103

Στον πίνακα 2 παρατηρούμε τους Μέσους Όρους και τις Τυπικές Αποκλίσεις αναφορικά με την ντροπαλότητα ανάλογα με το φύλο και τα κακοποιημένα ή μη κακοποιημένα παιδιά. Η επισκόπηση του παραπάνω πίνακα καταδεικνύει ότι το μεγαλύτερο Μέσο Όρο ντροπαλότητα έχουν τα κακοποιημένα αγόρια (Μ.Ο. 13,1) ενώ το χαμηλότερο τα μη κακοποιημένα κορίτσια (Μ.Ο. 10,5). Αθροιστικά τα κακοποιημένα παιδιά έχουν υψηλότερο Μέσο Όρο ντροπαλότητας 13,07 σε σύγκριση με τα μη κακοποιημένα 11,21.


Πίνακας 2.1: Tests of Between-Subjects Effects
Εξαρτημένη μεταβλητή: ντροπαλότητα 
SOURCE TYPE III SUM OF SQUARES DF MEAN SQUARE F SIG.
Φύλο 18,626 1 18,626 1,073 ,303
Σχολείο 73,834 1 73,834 4,252 ,042
Φύλο*σχολείο 9,675 1 9,675 ,557 ,457

Ο πίνακας 2.1 παρουσιάζει την διπαραγοντική ανάλυση διασποράς. Παρατηρούμε ότι η μεταβλητή που έχει στατιστικώς σημαντική επίδραση στην ντροπαλότητα είναι το «σχολείο» ( F=4,252, Df=1, α=0,042 μικρότερο από το 0,05). Η μεταβλητή φύλο και η αλληλεπίδραση φύλο και «σχολείο» δεν παρουσιάζουν στατιστικώς σημαντικές διαφορές (α=0,303, και α=0,457 μεγαλύτερα από 0,05 και 0,01 αντίστοιχα).


Πίνακας 3: περιγραφικά στατιστικά
Εξαρτημένη μεταβλητή: μαθησιακή ετοιμότητα
ΦΥΛΟ ΣΧΟΛΕΙΟ M.Ο ΤΥΠ.ΑΠΟΚΛΙΣΗ N
Αγόρια Οχι κακοποιημένα 15,7143 7,38796 28
Κακοποιημένα 15,6190 6,38339 21
Σύνολο 15,6735 6,90528 49
Κορίτσια Οχι κακοποιημένα 10,5000 4,61983 36
Κακοποιημένα 13,0000 4,45896 18
Σύνολο 11,3333 4,67833 54
σύνολο Όχι κακοποιημένα 12,7813 6,48434 64
Κακοποιημένα 14,4103 5,66484 39
σύνολο 13,3981 6,20932 103

Στον πίνακα 3 παρατηρούμε τους Μέσους Όρους και τις Τυπικές Αποκλίσεις αναφορικά με την μαθησιακή ετοιμότητα ανάλογα με το φύλο και τα κακοποιημένα ή μη κακοποιημένα παιδιά. Η επισκόπηση του παραπάνω πίνακα καταδεικνύει ότι το μεγαλύτερο Μέσο Όρο μαθησιακής ετοιμότητας έχουν τα μη κακοποιημένα αγόρια (Μ.Ο. 15,7) ενώ το χαμηλότερο τα μη κακοποιημένα κορίτσια (Μ.Ο. 10,5). Αθροιστικά τα κακοποιημένα παιδιά έχουν υψηλότερο Μέσο Όρο μαθησιακής ετοιμότητας 14,41 σε σύγκριση με τα μη κακοποιημένα 12,78.

Πίνακας 3.1: Tests of Between-Subjects Effects
Εξαρτημένη μεταβλητή: μαθησιακή ετοιμότητα
SOURCE TYPE III SUM OF SQUARES DF MEAN SQUARE F SIG.
Φύλο 368,167 1 368,167 10,804 ,001
Σχολείο 34,697 1 34,697 1,018 ,315
Φύλο*σχολείο 40,412 1 40,412 1,186 ,279

Ο πίνακας 3.1 παρουσιάζει την διπαραγοντική ανάλυση διασποράς . Παρατηρούμε ότι η μεταβλητή που έχει στατιστικώς σημαντική επίδραση στην μαθησιακή ετοιμότητα είναι το φύλο ( F=10,804, Df=1, α=0,001 < 0>
Στις παρακάτω μεταβλητές ο γενικός μέσος όρος υποδηλώνει το ακριβώς αντίθετο. Στις μεταβλητές σχολική απογοήτευση/άγχος, διεκδικητικότητα, προσανατολισμός του έργου και σχέσεις με συνομήλικους οι υψηλές βαθμολογίες υποδηλώνουν θετικές συμπεριφορές.

Πίνακας 4: Περιγραφικά στατιστικά
Εξαρτημένη μεταβλητή: σχολική απογοήτευση/αγχος
ΦΥΛΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Μ.Ο STD. DEVIATION N
αγόρι Όχι κακοποιημένα 17,2143 4,15761 28
κακοποιημένα 13,9524 3,93035 21
σύνολο 15,8163 4,33817 49
κοριτσ Όχι κακοποιημένα 15,9722 4,04606 36
κακοποιημένα 15,2778 3,15866 18
σύνολο 15,7407 3,75768 54
σύνολ Όχι κακοποιημένα 16,5156 4,10958 64
κακοποιημένα 14,5641 3,61135 39
σύνολο 15,7767 4,02427 103

Στον πίνακα 4 παρατηρούμε τους Μέσους Όρους και τις Τυπικές Αποκλίσεις αναφορικά με την σχολική απογοήτευση/άγχος ανάλογα με το φύλο και τα κακοποιημένα ή μη κακοποιημένα παιδιά. Οι υψηλές βαθμολογίες στον παραπάνω πίνακα υποδηλώνουν θετικές συμπεριφορές. Είναι εμφανές ότι τα κακοποιημένα αγόρια έχουν υψηλότερη σχολική απογοήτευση-άγχος ( μ.ο.= 13,95) σε αντίθεση με τα μη κακοποιημένα αγόρια που παρουσιάζουν χαμηλότερη σχολική απογοήτευση (μ.ο.=17,21). Γενικά οι μη κακοποιημένοι μαθητές έχουν χαμηλότερη σχολική απογοήτευση (μ.ο.=16.51) από ότι τα κακοποιημένα παιδιά (μ.ο.=14.56). 

Πίνακας 4.1: Tests of Between-Subjects Effects
Εξαρτημένη μεταβλητή: σχολική απογοήτευση/άγχος 

SOURCE TYPE III SUM OF SQUARES DF MEAN SQUARE F SIG.
ΦΥΛΟ 4,167E-02 1 4,167E-02 ,003 ,959
ΣΧΟΛΕΙΟ 93,916 1 93,916 6,124 ,015
ΦΥΛΟ*ΣΧΟΛΕΙΟ 39,551 1 39,551 2,579 ,111

Ο πίνακας 4.1 παρουσιάζει την διπαραγοντική ανάλυση διασποράς .Παρατηρούμε ότι η μεταβλητή που έχει στατιστικώς σημαντική επίδραση στην σχολική απογοήτευση/αγχος είναι το «σχολείο» ( F=6,124, Df=1, α=0,015 <0> <!--0-->



Πίνακας 5: περιγραφικά στατιστικά
Εξαρτημένη μεταβλητή: διεκδικητικότητα 

ΦΥΛΟ ΣΧΟΛΕΙΟ MEAN STD. DEVIATION N
Αγόρι Όχι κακοποιημένα 13,7500 5,03046 28
Κακοποημένα 14,9524 3,18553 21
Σύνολο 14,2653 4,33866 49
Κορίτσ Όχι κακοποιημένα 15,7778 4,42791 36
Κακοποιημένα 15,3889 2,61531 18
Σύνολο 15,6481 3,89561 54
σύνολο Όχι κακοποιημένα 14,8906 4,77133 64
Κακοποιημένα 15,1538 2,90678 39
Σύνολο 14,9903 4,15035 103

Στον πίνακα 5 παρατηρούμε τους Μέσους Όρους και τις Τυπικές Αποκλίσεις αναφορικά με την διεκδικητικότητα ανάλογα με το φύλο και τα κακοποιημένα ή μη κακοποιημένα παιδιά και το είδος του σχολείου . Οι υψηλές βαθμολογίες στον παραπάνω πίνακα υποδηλώνουν θετικές συμπεριφορές. Φαίνεται ότι πιο διεκδικητικά είναι τα μη κακοποιημένα κορίτσια (μ.ο.=15,77) σε αντίθεση με τα μη κακοποιημένα αγόρια ( μ.ο.=13,75). Γενικά τα κακοποιημένα παιδιά είναι περισσότερο διεκδικητικά (μ.ο.=15,15) από τα μη κακοποιημένα παιδιά (μ.ο.=14,89). 

Πίνακας 5.1:Tests of Between-Subjects Effects
Εξαρτημένη μεταβλητή: διεκδικητικότητα
SOURCE TYPE III SUM OF SQUARES DF MEAN SQUARE F SIG.
ΦΥΛΟ 36,436 1 36,436 2,136 ,147
ΣΧΟΛΕΙΟ 3,971 1 3,971 ,233 ,631
ΦΥΛΟ*ΣΧΟΛΕΙΟ 15,193 1 15,193 ,891 ,348

Ο πίνακας 5.1 παρουσιάζει την διπαραγοντική ανάλυση διασποράς. Παρατηρούμε ότι καμία μεταβλητή δεν έχει στατιστικώς σημαντική επίδραση στην διεκδικητικότητα . Η μεταβλητή «σχολείο» και φύλο καθώς και η αλληλεπίδραση φύλο και «σχολείο» δεν παρουσιάζουν στατιστικώς σημαντικές διαφορές (α=0,147, α=0,631 και α=0,348 > 0,05 και 0,01 αντίστοιχα).



Πίνακας 6: περιγραφικά στατιστικά
Εξαρτημένη μεταβλητή: προσανατολισμός στο έργο
ΦΥΛΟ ΣΧΟΛΕΙΟ MEAN STD. DEVIATION N
Αγόρι Όχι κακοποιημένα 14,3929 5,27987 28
Κακοποιημένα 14,8095 4,42288 21
Σύνολο 14,5714 4,88621 49
κορίτσι Όχι κακοποιημένα 17,0833 4,19779 36
Κακοποιημένα 16,7778 3,94902 18
Σύνολο 16,9815 4,08167 54
σύνολο Όχι κακοποιημένα 15,9063 4,85249 64
Κακοποιημένα 15,7179 4,27323 39
σύνολο 15,8350 4,62113 103

Στον πίνακα 6 παρουσιάζονται οι μέσοι όροι και οι τυπικές αποκλίσεις αναφορικά με τον προσανατολισμό του έργου ανάλογα με το φύλο και τα κακοποιημένα ή μη κακοποιημένα παιδιά και το είδος του σχολείου . Οι υψηλές βαθμολογίες στον παραπάνω πίνακα υποδηλώνουν θετικές συμπεριφορές. Φαίνεται ότι καλύτερο προσανατολισμό στο έργο έχουν τα μη κακοποιημένα κορίτσια (μ.ο.=17,08) σε αντίθεση με τα μη κακοποιημένα αγόρια (μ.ο.=14,39). Γενικά τα μη κακοποιημένα παιδιά έχουν καλύτερο προσανατολισμό στο έργο τους ( μ.ο.=15,90) σε αντίθεση με τα κακοποιημένα ( 15,71).


Πίνακας 6.1:Tests of Between-Subjects Effects
Εξαρτημένη μεταβλητή : προσανατολισμός στο έργο
SOURCE TYPE III SUM OF SQUARES DF MEAN SQUARE F SIG.
ΦΥΛΟ 130,223 1 130,223 6,364 ,013
ΣΧΟΛΕΙΟ 7,407E-02 1 7,407E-02 ,004 ,952
ΦΥΛΟ*ΣΧΟΛΕΙΟ 3,130 1 3,130 ,153 ,697

Στον πίνακα 6.1 φαίνεται η διπαραγοντική ανάλυση διασποράς. Παρατηρούμε ότι η μεταβλητή που έχει στατιστικώς σημαντική επίδραση στον προσανατολισμό του έργου είναι το φύλο ( F=6,364, Df=1, α=0,013 < 0>


Πίνακας 7: περιγραφικά στατιστικά
Εξαρτημένη μεταβλητή: σχέσεις με συνομήλικους 

ΦΥΛΟ ΣΧΟΛΕΙΟ M.Ο ΤΥΠ.ΑΠΟΚΛΙΣΗ N
Αγόρι Όχι κακοποιημένα 17,2500 3,35134 28
Κακοποιημένα 16,8095 3,94486 21
Σύνολο 17,0612 3,58474 49
κορίτσ Όχι κακοποιημένα 17,7500 3,50815 36
Κακοποημένα 18,6111 3,36310 18
Σύνολο 18,0370 3,45299 54
σύνολ Όχι κακοποιημένα 17,5313 3,42247 64
Κακοποιημένα 17,6410 3,75210 39
σύνολο 17,5728 3,53304 103

Στον πίνακα 7 βλέπουμε τους μέσους όρους και τις τυπικές αποκλίσεις αναφορικά με τις σχέσεις με τους συνομηλίκους ανάλογα με το φύλο και τα κακοποιημένα ή μη κακοποιημένα παιδιά και το είδος του σχολείου. Οι υψηλές βαθμολογίες στον παραπάνω πίνακα υποδηλώνουν θετικές συμπεριφορές. Τα κακοποιημένα κορίτσια έχουν καλύτερες σχέσεις με τους συνομηλίκους (μ.ο.=18,61) σε αντίθεση με τα κακοποιημένα αγόρια (μ.ο.=16,80). Γενικά κακοποιημένοι και μη κακοποιημένοι μαθητές έχουν παρόμοιες βαθμολογίες στην κλίμακα «σχέσεις με συνομηλίκους».


Πίνακας 7.1:Tests of Between-Subjects Effects
Εξαρτημένη μεταβλητή: σχέσεις με συνομηλίκους 
SOURCE TYPE III SUM OF SQUARES DF MEAN SQUARE F SIG.
ΦΥΛΟ 31,784 1 31,784 2,543 ,114
ΣΧΟΛΕΙΟ 1,062 1 1,062 ,085 ,771
ΦΥΛΟ*ΣΧΟΛΕΙΟ 10,165 1 10,165 ,813 ,369

Ο πίνακας 7.1 παρουσιάζει την διπαραγοντική ανάλυση διασποράς. Παρατηρούμε ότι καμία μεταβλητή δεν εμφανίζει στατιστικώς σημαντικές επιδράσεις στις σχέσεις με συνομηλίκους. (α=0,114, α=0,771 και α=0,369 μεγαλύτερα από 0,05 και 0,01 αντίστοιχα).


     Συμπεράσματα

Η ανάλυση των δεδομένων οδηγεί σε ορισμένες ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις. H κακοποίηση-παραμέληση των παιδιών επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό τη διαταρακτικότητα και την ντροπαλότητα μέσα στην σχολική τάξη. Όπως αναφέρεται στην βιβλιογραφική ανασκόπηση οι ψυχολογικές επιπτώσεις της κακοποίησης-παραμέλησης συσχετίζονται με διάφορες νοσηρές συμπεριφορές όπως άγχος, απομονωτισμός , αλλοίωση της αυτοαντίληψης κτλ. H συγκεκριμένη έρευνα έδειξε πως τα επίπεδα ντροπαλότητας και διαταρακτικότητας είναι μεγαλύτερα στα κακοποιημένα παιδιά, ένα φαινόμενο που ήταν αναμενόμενο σύμφωνα με τις απόψεις των Kendall-Ticket, Williams, & Finkelhor, 1993, Betchman et al, 1992, Neuamann et al, 1996. Επίσης οι βιβλιογραφικές αυτές αναφορές δικαιολογούν τα επίπεδα σχολικής απογοήτευσης και άγχους που δείχνουν τα κακοποιημένα παιδιά σε σχέση με τα μη κακοποιημένα παιδιά. 
Αντίθετα η κακοποίηση-παραμέληση δεν προκαλεί στατιστικώς σημαντικές διαφορές στην μαθησιακή ετοιμότητα. Αξιοσημείωτο είναι πως η τελευταία αυτή μεταβλητή εξαρτάται περισσότερο από το φύλο του μαθητή δεδομένου ότι τα μη κακοποιημένα αγόρια διαφέρουν στατιστικώς σημαντικά από τα κορίτσια είτε έχουν υποστεί κακοποίηση είτε όχι. Η κακοποίηση δεν φαίνεται να επιδρά στις σχέσεις με τους συνομηλίκους και τη διεκδικητικότητα.. Τα αποτελέσματα της έρευνας δεν συμφωνούν με την άποψη του DeAngelis (1997) που υποστηρίζει πως τα κακοποιημένα παιδιά έχουν περισσότερες διαμάχες με τους φίλους τους. Τα αποτελέσματα όμως ενισχύουν την άποψη του τελευταίου πως τα κακοποιημένα κορίτσια είναι πιο οργανωμένα όταν παίζουν με τους φίλους τους και έχουν μεγαλύτερο έλεγχο της συμπεριφοράς τους, σε σχέση με τα άλλα κορίτσια. Ο DeAngelis (1997) υποστηρίζει πως γενικά τα κορίτσια καταβάλλουν μεγαλύτερη προσπάθεια για την διατήρηση των σχέσεων τους με συνομηλίκους. Επιπρόσθετα ο προσανατολισμός στο έργο επηρεάζεται μόνο από το φύλο των μαθητών δεδομένου ότι τα μη κακοποιημένα αγόρια έχουν μικρότερο προσανατολισμό προς το έργο από ότι οι υπόλοιπες κατηγορίες. Βλέπουμε λοιπόν ότι οι μαθησιακές μεταβλητές δεν επηρεάζονται από την κακοποίηση-παραμέληση σε αντίθεση με τις περισσότερες ψυχολογικές- κοινωνικές μεταβλητές. Στο σημείο αυτό πρέπει ν’ αναφέρουμε την άποψη του (James, 1989) που υποστηρίζει πως τα κορίτσια δείχνουν μεγαλύτερη κατανόηση στο τραύμα τους κάτι που συντελεί στην καλύτερη συναισθηματική λειτουργία και συμπεριφορά τους.