Με τον όρο φοβία μπορούμε να εννοήσουμε μια διαδικασία φόβου ή πρόκλησης φοβικής αντίδρασης απέναντι σε μια κατάσταση η οποία περιλαμβάνει ή όχι ένα αντικείμενο. Κοινά παραδείγματα μπορούν να αναφερθούν τα ζώα το σκοτάδι, οι εφιάλτες, ο θάνατος και πολλοί άλλοι παράγοντες. Ο παιδικός ψυχισμός αποτελεί γόνιμη περιοχή δημιουργίας και ανάπτυξης φοβιών γιατί δεν έχει τις ενισχυμένες σταθερές που αποκτά το παιδί μεγαλώνοντας και είναι εύκολο να προσβληθεί από φοβικές καταστάσεις οι οποίες μέχρι ενός σημείου μπορούν να χαρακτηριστούν φυσιολογικές.

            Η άκρατη εκδήλωση άγχους ή νευρικότητας μη συγκρατημένης μορφής, αποτελεί ανησυχητικό σημάδι πως η φοβία που έχει αναπτύξει το παιδί, ίσως έχει ξεφύγει από τα στενά όρια του φυσιολογικού και έχει αρχίσει να απειλεί τις υπόλοιπες ψυχικές δομές του ατόμου. Κυρίως και συνηθέστερα, τα παιδιά κλαίνε, ταράζονται και νιώθουν εσωτερικό άγχος, όταν έρχονται αντιμέτωπα με τη φοβική αιτία. Η αποφυγή του αντικειμένου ή της φοβικής κατάστασης αποτελεί την πιο γνωστή αντίδραση συνοδευόμενη με άμεσο τρέξιμο κοντά στους γονείς για αύξηση του αισθήματος ασφάλειας και για παροχή συναισθηματικής ασφάλειας.

            Οι φοβίες είναι καθαρά προκαλούμενες από τη διαδικασία που το παιδί ελέγχει ή όχι τον φανταστικό κόσμο του. Εκεί είναι η οπή που συμβάλει θετικά ή αρνητικά ο γονιός και βοηθά το παιδί να επεξεργάζεται εμπειρίες και να αξιολογεί τα σημάδια. Συνήθως αυτό γίνεται ασυνείδητα αλλά κάποιες φορές πρέπει να έρχεται συνειδητά για να εκπαιδεύει με όμορφο τρόπο αντιδράσεις και συμπεριφορές τού παιδιού χωρίς βέβαια να καταργεί την ατομικότητα. Επίσης , η χαμηλή αυτοεκτίμηση του παιδιού είναι  ενδιαφέρον παράγοντας που ενισχύει τη δημιουργία φοβιών.

 Πως μπορούν να συμβάλλουν οι γονείς στη διαχείριση των φοβιών;

● Σεβασμός στο παιδί και στη φοβία και ποτέ να μην υποβαθμίζεται η σημασία της για το παιδί
● Να μην προσφέρουν διττά μηνύματα αλλά να είναι σταθεροί και ξεκάθαροι
● Να εκθέτουν το παιδί σταδιακά και με μεγάλη προσοχή στην κατάσταση που το φοβίζει και όχι να προσφέρουν απλό καθησυχασμό και διαβεβαίωση.

Προσοχή! Εάν η φοβία διαρκεί περισσότερο από έξι μήνες και αποδιοργανώνει τη ζωή του παιδιού, τότε προτείνουμε την επίσκεψη σε έναν ειδικό προκειμένου οι γονείς και το παιδί να μπορέσουν να διαχειριστούν το πρόβλημα πιο αποτελεσματικά.  Για να μειωθούν τα συμπτώματα του άγχους ή της νευρικότητας, διερευνάται ο τρόπος σκέψης των παιδιών αλλά και οι συμπεριφορές αποφυγής που διατηρούν το πρόβλημα, και εισάγονται νέοι τρόποι αντιμετώπισης των καταστάσεων, και αντικατάστασης των δυσλειτουργικών σκέψεων. Παράλληλα μπορεί ο θεραπευτής (κοινωνικός λειτουργός η ψυχολόγος) να πραγματοποιήσει κάποιες συνεδρίες συμβουλευτικής και με τους γονείς  ώστε να κατανοήσουν και οι ίδιοι το πρόβλημα, να αναγνωρίσουν τους παράγοντες ενίσχυσης και συντήρησης του προβλήματος και να υιοθετήσουν νέες συμπεριφορές ώστε να ενισχύσουν την προσπάθεια του παιδιού για αλλαγή!

     Ο φόβος στο παιδί βιώνεται και γίνεται αντιληπτός σαν πραγματικότητα, όχι σαν ξεχωριστό κομμάτι της! Οπότε, πρέπει να υιοθετηθεί από τους γονείς η σωστή συμπεριφορά ώστε να αποτελέσουν αρωγό στην προσπάθεια του παιδιού να τους αντιμετωπίσει και τελικά, να τους ξεπεράσει!

 
*Το άρθρο αυτό δημοσιεύεται στο ιστότοπο του ΓΟΝ.ΙΣ. με άδεια του Συγγραφέα Σάββα Καλοκαιρινού, Κοινωνικού Λειτουργού