Το διαζύγιο, είναι μια απόφαση οδυνηρή και επίπονη για ένα ζευγάρι, το οποίο στην ουσία καλείται να θέσει υπό αμφισβήτηση τις επιλογές και τις συνήθειες μιας ολόκληρης ζωής και να επιβάλλει μια αναδιοργάνωση της καθημερινότητας, που ειδικά τον πρώτο καιρό φέρνει μεγάλες δυσκολίες σε όλα τα μέλη της οικογένειας. Είναι γεγονός ότι ακόμα και το ιδανικότερο διαζύγιο θα έχει αντίκτυπο σε όλους τους εμπλεκόμενους αλλά κυρίως στα παιδιά. Πολλές φορές οι γονείς μέσα στην απελπισία τους και απασχολημένοι με όλες τις επικείμενες αλλαγές, ίσως να αγνοήσουν τα μηνύματα που τους στέλνουν τα παιδιά. Έτσι πολλές φορές τα παιδία υποφέρουν σιωπηλά ή μεγαλόφωνα, περιμένοντας πως κάποια στιγμή οι γονείς τους θα τα ακούσουν και θα τα καταλάβουν.
Οι αντιδράσεις των παιδιών εξαρτώνται κυρίως από την:
- Συγκρότηση και την ψυχοσυναισθηματική ωριμότητα του παιδιού.
- Ποιότητα της σχέσης που είχε το παιδί με τους γονείς του πριν το διαζύγιο.
- Ποιότητα των σχέσεων του παιδιού με παππούδες, φίλους, δάσκαλους και άλλα σημαντικά πρόσωπα με τα οποία έρχεται σε επαφή.
- Δυνατότητα ή όχι ψυχολογικής στήριξης του παιδιού από κάποιον ειδικό ιδιαίτερα στην εφηβική ηλικία.
- Ένταση και τη διάρκεια των γονικών συγκρούσεων.
- Ικανότητα των γονιών να ανταποκριθούν στις ανάγκες του παιδιού στη φάση του διαζυγίου.
Το διαζύγιο είναι μία λύση για τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει ένας γάμος. Είναι μια ελεύθερη επιλογή για την βελτίωση της προσωπικής μας ζωής, μία έξοδος. Φυγή από μια αδιέξοδη εμπειρία που μας εξουθενώνει. Χωρίζουμε επειδή αντιμετωπίζουμε δυσκολίες ή επειδή δεν τα βρίσκουμε με τον σύντροφό μας αλλά και επειδή δεν αντέχουμε άλλο. Η έξοδος αυτή δε συνεπάγεται αυτόματα και την καταστροφή του κόσμου. Ένα διαζύγιο μπορεί να είναι το τέλος ενός γάμου και η αρχή μιας νέας ζωής, το ξεκίνημα για τη δημιουργία μιας αναζωογονημένης καινούριας ζωής.
Στη φάση του διαζυγίου προβαίνουμε στη διαμονή σε χωριστά σπίτια, ενώ γίνεται και επίσκεψη σε δικηγόρο. Δυστυχώς σε ορισμένες περιπτώσεις προκύπτουν διαμάχες για την αποκλειστική επιμέλεια των παιδιών. Με την ανακοίνωση του διαζυγίου στα παιδιά έρχονται οι αρνητικές αντιδράσεις των παιδιών και πολλές φορές, οι προσπάθειες από μέρους τους να φέρουν σε επαφή τους γονείς. Οι πρώην σύζυγοι βρίσκονται σε ψυχολογική κρίση.
Μετά από το διαζύγιο ολοκληρώνονται οι τυπικοί διακανονισμοί και συνήθως επιτυγχάνεται η καλύτερη επικοινωνία με τον/την πρώην σύζυγο. Οι πρώην σύζυγοι καλούνται να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, καθώς έρχεται η αποκατάσταση της ισορροπίας στις σχέσεις με περιβάλλον. Έτσι, ένας κύκλος έχει κλείσει και γεννιέται η ελπίδα για μια νέα προοπτική ζωής. Τα άτομα θέτουν στόχους και σχέδια για το μέλλον. Λίγα χρόνια μετά, η κατάσταση διαμορφώνεται εκ νέου. Έρχεται η συγχώρηση και ο σεβασμός για το πρόσωπο του άλλου, συνήθως συνδυασμένος με μια κάποια αδιαφορία και καθαρά τυπική σχέση. Η ωρίμανση συνεπάγεται αποστασιοποίηση, καθώς αρκετές φορές έχουν προκύψει νέοι κοινωνικοί ρόλοι. Υπάρχει πλέον η δυνατότητα για νέα σχέση απαλλαγμένη από τα έντονα αρνητικά φορτία της προηγούμενης.
Πολλοί άνθρωποι σοκάρονται από τις αλλαγές στη ζωή τους. Δεν τις επιθυμούν, τις αποφεύγουν και αρκετές φορές δεν τις αποδέχονται, αρνούμενοι να πιστέψουν ότι ο γάμος τους έχει τερματίσει. Η προσωπική μου εκτίμηση, είναι να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να βιώσει πλήρως την οδύνη που περνάμε σε αυτή τη φάση της ζωής μας. Οι βίαιες κινήσεις δεν βοηθούν. Δε βοηθά να προσπαθούμε να λύσουμε όλα μας τα προβλήματα εδώ και τώρα. Σίγουρα, δεν ήρθε το τέλος του κόσμου. Πολλά ζευγάρια χωρίζουν πολιτισμένα και με τον καιρό βρίσκουν τις ισορροπίες τους. Προσωπικά, προτείνω, στην ταραγμένη αυτή φάση του διαζυγίου οι γονείς να μην ξεχνούν τα παιδιά τους, αλλά να εστιάζουν σε αυτά.
Κάποιοι γονείς προβαίνουν σε «ατυχή» βήματα κατά τη διαδικασία του διαζυγίου, στέλνοντας μηνύματα στην/στον πρώην διαμέσου των παιδιών και ζητώντας από τα παιδιά να κρατάνε μυστικά από τον/την πρώην σύντροφο / σύζυγο. Πολλοί γονείς χρησιμοποιούν τα παιδιά ως «μοχλούς» σε «παιχνίδια δύναμης» με την/τον πρώην και υποτιμούν τον/την άλλο/η γονέα μπροστά στα παιδιά. Τέτοιες συμπεριφορές δεν ωφελούν κανέναν και κυρίως βλάπτουν την ψυχική υγεία των παιδιών σας.
Τα παιδιά ρωτούν συχνά και απαιτούν να μαθαίνουν λεπτομέρειες για το τι συμβαίνει και για τις συνέπειες που θα έχουν επάνω τους οι εξελίξεις.
Η κοινή επιμέλεια - συνεπιμέλεια - συνανατροφή των παιδιών μετά το διαζύγιο αποτελεί καταλύτη στην ομαλή μετάβαση στην μετά διαζύγιο φάση του ζευγαριού, ενώ ταυτόχρονα προστατεύονται τα παιδιά από διαμάχες και συγκρούσεις.
Άλλωστε ευνοεί και καλλιεργεί την συνεργασία τους ως γονείς και τονίζει ακριβώς την κοινή γονική ιδιότητα και μόνο, σε μια νέα «συμφωνία» που εγγράφως διαμορφώνουν από κοινού τα νέα δεδομένα και κανόνες στην σχέση τους με προτεραιότητα τα παιδιά.
Με αυτό τον τρόπο αφού οι γονείς χωρίζουν σαν ζευγάρι τα παιδιά παραμένουν παιδιά και οι γονείς παραμένουν γονείς.
Το διαζύγιο σε αριθμούς απεικονίζει την πραγματικότητα και μας δίνει μια πλήρη εικόνα για την κατάσταση:
➜ 2 στα 4 παντρεμένα ζευγάρια στην Ελλάδα χωρίζουν.
➜ 5 με 10 χρόνια μετά τη σύναψη του γάμου επέρχεται συνήθως η μεγάλη κρίση.
➜ 8% ήταν ο δείκτης διαζυγίων στην Ελλάδα το 1984, 15% το 1997 και 24% το 2005, ενώ σήμερα συνεχίζει να βρίσκεται σε ανοδική πορεία.
➜ 7 στις 10 αιτήσεις διαζυγίων στην Ελλάδα κατατίθενται από γυναίκες, αλλά τελικά αυτές ταλαιπωρούνται περισσότερο μετά το διαζύγιο.
Σκόπιμο είναι, αφού χωρίσετε, να κρατήσετε απόσταση από τον/την πρώην σύντροφό σας, τουλάχιστον για κάποιο διάστημα στην αρχή. Έτσι θα κατορθώσετε να δεχτείτε την αλλαγή, τόσο τη συναισθηματική όσο και την πρακτική (αλλαγή συνηθειών κλπ.), αλλά και να ξαναχτίσετε τη ζωή σας χωρίς εκείνον/εκείνη. Ένα διαζύγιο δεν είναι συνώνυμο της δυστυχίας ή της μοναξιάς, όπως φαντάζει το πρώτο διάστημα του χωρισμού που οι άνθρωποι είναι ψυχολογικά φορτισμένοι.
Τελειώνοντας, η άποψη μου είναι ότι στη ζωή πρέπει να βάζεις στόχους, αλλά για να τους πραγματοποιήσεις, πρέπει να πιστέψεις στον εαυτό σου. Έτσι κάνεις τη ζωή καλύτερη και ποιοτικότερη. Υλοποιώντας τους στόχους και τις προσδοκίες μας γινόμαστε ευτυχισμένοι. Η ευτυχία είναι ένα συναίσθημα που όλοι έχουμε νιώσει κάποια στιγμή στη ζωή μας. Το τι είναι όμως ευτυχία διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Ανασυγκροτηθείτε μετά από το διαζύγιο σας, ένα βήμα το οποίο προϋποθέτει να αναγνωρίσετε τα λάθη σας και να προχωρήσετε μπροστά.
Μην ξεχνάτε ότι ο/η πρώην σύντροφός σας αποτέλεσε δική σας επιλογή, όπως και η απόφαση του διαζυγίου ή η κατάσταση που οδήγησε τον γάμο σας στο διαζύγιο.
Εξασφαλίστε την σύμπραξη και των δύο γονέων στην ανατροφή των παιδιών σας καθώς μην ξεχνάτε ότι αυτά αποτελούν την προτεραιότητα σας και η ιδιότητα του γονέα δεν ανακαλείται, ούτε τροποποιείται, ούτε καταργείται για τα παιδιά. Αναγνωρίζοντας μια κατάσταση και συνειδητοποιώντας την, μπορούμε να συνεχίσουμε στο επόμενο σταθμό της ζωής μας.
Μην ξεχνάμε ποτέ: Συχνά το Παρόν και το Μέλλον κρίνεται από το Παρελθόν μας.
* Έλενα Βράιλα - κοινωνιολόγος Παντείου Πανεπιστημίου κοινωνικών και πολιτικών επιστημών
Εθελόντρια στο Κέντρο Στήριξης Οικογενειακών Σχέσεων ΓΟΝ.ΙΣ.
Δημοσιεύεται σήμερα 8-11-14 με την γραπτή αδεια της Συγγραφέως
